ئۇيغۇر تارىخى

يۈسۈپجان ياسىن مانى دىنى يەنە مانىچىلىك ياكى مانىخېزم دەپمۇ ئاتىلىدۇ. مىلادى 3- ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا ئىرانلىق مانى تەرىپىدىن يارىتىلغان بۇ دىننىڭ شۇ ۋاقىتقا قەدەر بىلىنگەن پۈتكۈل دىن سىستېمىلىرىنىڭ ھەقىقىي بىر سېنتىزى ئىكەنلىكى ئالغا سۈرۈلمەكتە. مانى دىنى ئەسلىدە زەردۈشت دۇئالىزمى، بابىلونىيە فولكلورى،…

ئەلى غوپۇر مۇقەددىمە قەشقەر يىپەك يولىدىكى قەدىمىي شەھەر بولۇش سۈپىتى بىلەن قەدىمدىن بۇيان يىراق يېقىندىكى ئەللەر ۋە ساياھەتچىلەرنىڭ زور دىققەت ئېتىبارىنى قوزغاپ كەلگەن. شۇ مۇناسىۋەت بىلەن مەزكۇر تۇپراقتا ياشىغان ئەجدادلىرىمىز ۋە بۇ زېمىننىڭ ئاجايىپ- غارايىپلىرىغا مەستانە بولغان كىشىلەر تەرىپىدىن مۇشۇ…

خەيرۇللا ئىسمەتۇللايوۋ(ئۆزبېكىستان) ئۇيغۇرچىلاشتۇرغۇچى: بەگيار ئىلاۋە: 2011-يىلى 17-مارت كۈنى كەچتە«شىنجاڭ تېلېۋېزىيە ئىستا نسىسى» 2-قانىلى«مەدەنىيەت بوستانى»پىروگىراممىسىدا، مەشھۇر رومان «باھادىر نامە»نىڭ ئاپتۇرى، تونۇلغان يازغۇچىمىز ياسىنجان سادىق چوغلان بىلەن ئېلىپ بېرىلغان سۆھبەت كۆرسىتىلدى. سۆھبەت جەريانىدا يازغۇچىمىز ياسىنجان سادىق چوغلان ھېرمان ۋامبېرىنىڭ «بۇخارا ياكى ماۋەرائۇننەھىرتارىخى»ناملىق…

ھاجى نۇرھاجى 9- ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن باشلاپ 13 – ئەسىرگە قەدەر بولغان 300 يىللىق ئارىلىقتا ئۇيغۇر، ياغما ۋە تۈركىي تىللىق مىللەتلەرنىڭ قەدىمكى مۇقەددەس ئانا ماكانى بولغان غەربىي دىياردا ياغمىلار قاراخانىيلار ھاكىمىيىتىنى قۇردى. قاراخانىيلار سۇلالىسىنىڭ راسا گۈللەنگەن مەزگىللىرىدە ئۇنىڭ زېمىنى ھازىرقى تارىم…

شېرىپ نىياز خۇشتار تەيپىڭ تىيەنگو ئىنقىلابى پارتلاپ ئۇزاق ئۆتمەيلا مەملىكىتمىزنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا چىڭ سۇلالىسىنىڭ ئەكسىيەتچىل سىياسىتىگە قارشى قوراللىق قوزغىلاڭلار ئارقا -ئارقىدىن پارتلايدۇ. چىڭ ھۆكۈمىتى ئېغىر سىياسى، ئىقتىسادى كىرىزىسكە دۇچ كېلىدۇ. ئۇ ئۆز ھۆكۈمرانلىقىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن خەلقنىڭ ئۈستىدىكى ئىقتىسادى سېلىقىنى…

ھاجى نۇرھاجى قاراخانىلار سۇلالىسى مىلادىيە 9 – ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن 13 – ئەسىرىگىچە قەدەر ھۆكۈم سۈرۈپ مىلادى 1222 -يىلى يىمىرىلدى. قاراخانىيلار سۇلالىسىنىڭ ئاخىرقى دەۋرلىرىدە ھەرقايسى جايلاردا خەلق قوزغىلاڭلىرى كۆتۈرۈلدى. قاراخانىيلار سۇلالىسى دەل شۇنداق خەلق قوزغىلاڭلىرىنىڭ زەربىسى ئاستىدا ئاجىزلىشىپ يىمىرىلىشكە يۈزلەنگەنىدى. 1….

ماخمۇت ئابدۇۋەلى ئامېرىكىنىڭ شىنجاڭدا كونسۇلچانا قۇرۇشى پۈتكۈل دۇنيانىڭ سىياسى مۇھىتى ۋە ئامېرىكا سوۋىت ئىتىپاقى ئوتتۇرىسىدىكى تىركىشىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ئەينى ۋاقىتتاسوۋىت ئىتىپاقىنىڭ تاشقى موڭغۇلىيە ۋە مانجۇرىيىدىكى ئاھىدە ئىمتىيازى ۋە شىنجاڭدىكى شىڭ شىسەي ھاكىمىيىتىنىڭ سوۋىت ئىتىپاقى بىلەن بولغان ئالاھىدە ھەمكارلىق مۇناسىۋىتى غەرپ…

ھاجى ئىساق مېرى مەن 1915 – يىلى 7 – ئايدا قۇمۇل شەھىرىنىڭ پالۋانتۇر يېزىسى غولئېرىق كەنتىدە تۇغۇلدۇم. ئۆسمۈرلۈك چېغىمدا يۇرتۇمدا دىنىي تەربىيە ئالدىم. ئەجدادىمنىڭ ئەسلى يۇرتى قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ يەكەن ناھىيىسى بولۇپ، قۇمۇلدىكى تۇنجى بوۋام ئىسلام ئاخۇن 1677- يىلى 2 –…

ئالېكسېي ئافتوكراتوف (روسىيە) يۇنۇس ئىلياس ئىدىقۇتلۇق تەرجىمىسى ستالىن شىنجاڭ ئاۋىئاتسىيە شىركىتىنىڭ «154 TY» تىپلىق ئايروپىلانى ئۈرۈمچى ئايرودرومىغا ئاستاغىنە قوندى. سودىگەرلەر ئادەتتىكىدەك چاۋاك چېلىپ ئۆزلىرىنى تۇتالماستىن «ئۇررا» دېيىشتى. ئۇلار ئۈرۈمچىگە ئوڭۇشلۇق يېتىپ كەلگەنلىكىدىن چەكسىز شادلانغانلىقلىرىنى شۇ يوسۇندا ئىپادىلىشەتتى. چۈنكى ئۈرۈمچى كۆپلىگەن…

جۇڭ جىنۋېن سېرىق ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى بىلەن ۋېنگر خەلق چۆچەكلىرىدىكى ئورتاق خۇسۇسىيەت ئالامەتلىرىنىڭ مەدەنىيەت ئاساسى ھەققىدىكى دەسلەپكى ئىزدىنىش ۋېنگر مىللىتى ياۋرۇپانىڭ دوناي دەرياسى بويلىرىدا ئولتۇراقلاشقان. بىراق ۋېنگر خەلق چۆچەكلىرى تىپىك ياۋرۇپا – ئاسىيا تۈسىگە ئىگە. نۇرغۇن ۋېنگر خەلق قوشاقلىرىنىڭ سيۇژىت…

ئابدۇقەييۇم مىجىت 1. مۇقەددىمە بېلىقچىلىق ـــ دەريا، كۆل، ساھىل، دېڭىزلاردا سۇ جانۋارلىرىنى بېقىش، تۇتۇش بىلەن شۇغۇللىنىشتەك ئىشلەپچىقىرىشى پائالىيىتىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ مۇھىم بىر تەركىبىي قىسمى بولۇپ، كونا تاش قۇراللار دەۋرىنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىدە پەيدا بولۇشقا باشلىغان. كونا تاش قوراللار دەۋرىنىڭ…

شىرىپ خۇشتار خوجىنىيازھاجى ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولغاندىن كېيىن ئۇ ئۈرۈمچىگە مېڭىش ئالدىدا، ئۆز قىسىملىرىدىن ھامۇتخان لۈيجاڭنى 500 ئەسكەر بىلەن ئۆزىنى قوغداشقا ئېلىپ قالىدۇ، شېڭ شىسەي خوجىنىياز ھاجىنىڭ قالدۇق قىسىملىرىنى بىر دىۋىزىيە قىلىپ تەشكىللەپ، ئۇنى 6- دىۋىزىيە دەپ ئاتايدۇ (ئۇ…