يۈسۈپجان ياسىن

رەشىد رەھمەتى ئارات تۈركچىدىن يۈسۈپجان ياسىن ئۇيغۇرچىلاشتۇرغان رەشىد رەھمەتى ئارات قازان تاتارلىرىدىن يىتىشىپ چىققان دۇنياۋى نوپۇزغا ئىگە مەشھۇر تۈركولوگ. ئۇ 1900- يىلى قازان شەھرىنىڭ غەربىي شىمالىدىكى كونا ئۈجۈمدە تۇغۇلغان. 1906- 1910- يىللاردا باشلانغۇچ تەربىيىسىنى ئالغان. 1913- يىلى قىزىليار شەھرىدە ئوتتۇرا…

يۈسۈپجان ياسىن 15-ئەسىردە تىمۇرنىڭ ئەۋلادلىرى تەرىپىدىن يارىتىلغان ئىجتىمائىي ۋە مەدەنىي مۇھىت نەتىجىسىدە سەمەرقەند بىلەن ھېرات پەن ۋە مەدەنىيەتنىڭ مۇھىم مەركىزىگە ئايلانغان ئىدى. بۇ ئەسىرنىڭ ئالدىنقى يېرىمىدا سەمەرقەندتە تەبىئىي پەن ناھايىتى گۈللەنگەن، كېيىنكى يېرىمىدا بولسا ھېراتتا ئىجتىمائىي پەن ۋە سەنئەت بەكلا…

يۈسۈپجان ياسىن (مەنبەسى : <<شىنجاڭ ياشلىرى>> 2010 يىل 5-سان) 8- ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا قۇرۇلغان ئابباسىيلار خەلىپىلىكى دەۋرىدە ئەرەب مىللىتى پارسلار، تۈركلەر(تۈركىيلەر)، ھىندىلار ۋە گېرىكلارنىڭ مەدەنىيىتى بىلەن كەڭ دائىرىدە ئۇچرىشىشقا باشلىدى. بولۇپمۇ بۇ دەۋردە بۇ مىللەتلەرنىڭ مەدەنىيىتىگە مەنسۇپ مۇھىم ئەسەرلەر ئەرەب تىلىغا…

(موڭغۇل ئىستىلاسىغا قەدەر ئۇيغۇرلاردا سەنئەت) يۈسۈپجان ياسىن مەلۇمكى، ئىنسانلاردا تەبىئىي(ئادەتتىكى) تۇيغۇ ۋە چۈشەنچىدىن باشقا، يەنە بىر خىل بەدىئىي تۇيغۇ ۋە يۈكسەك تەپەككۇر بولىدۇ. گۈزەل سەنئەت دەپ ئاتىلدىغان بىلىم تارماقلىرى مانا شۇ بەدىئىي تۇيغۇ ۋە يۈكسەك تەپەككۇردىن تۇغۇلىدۇ. بەدىئىي تۇيغۇ دېگەنلىك گۈزەللىك…

رەشىد رەھمەتى ئارات تۈركچىدىن يۈسۈپجان ياسىن ئۇيغۇرچىغا ئاغدۇرغان داڭلىق تۈركولوگ رەشىد رەھمەتى ئاراتنىڭ بۇنىڭدىن 20 نەچچە يىل بۇرۇن ئۇيغۇرچىغا ئۆرۈلگەن ھەم 1989- يىلى شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادىمىيىسى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنىپ ئىچكى قىسىمدا تارقىتىلغان «چەتئەل ئالىملىرى – قۇتادغۇ بىلىگ ھەققىدە» ناملىق…

يۈسۈپجان ياسىن مانى دىنى يەنە مانىچىلىك ياكى مانىخېزم دەپمۇ ئاتىلىدۇ. مىلادى 3- ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا ئىرانلىق مانى تەرىپىدىن يارىتىلغان بۇ دىننىڭ شۇ ۋاقىتقا قەدەر بىلىنگەن پۈتكۈل دىن سىستېمىلىرىنىڭ ھەقىقىي بىر سېنتىزى ئىكەنلىكى ئالغا سۈرۈلمەكتە. مانى دىنى ئەسلىدە زەردۈشت دۇئالىزمى، بابىلونىيە فولكلورى،…

ئەمەك ئۈشەنمەز تۈركچىدىن يۈسۈپجان ياسىن ئۇيغۇرچىلاشتۇرغان قىسقىچە مەزمۇنى تۈرك تىلىنىڭ تارىخىي دەۋرلىرى تەتقىقاتىدا قۇرئان تەرجىمىلىرىنىڭ ئۆزىگە خاس بىر ئورنى ۋە ئەھمىيىتى بار. تەسىرى كۈچلۈك سۆز – جۈملىلەر بىلەن ئىشلەنگەن بۇ تەرجىمىلەردە ھەر بىر ئىپادە ئۈچۈن تۈرلۈك تەڭداش ئىبارىلەر قوللىنىلغان. بۇ…

ئەنۋەر ياسىن بۇ ماقالە 2008-يىلى 5-ئاينىڭ 20-24-كۈنلىرى تۈركىيەنىڭ كونيا شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن «1- قېتىملىق خەلقارا تۈرك تىپ تارىخى قۇرۇلتىيى» نىڭ ماقالىلار توپلىمىدىكى نۇسخىسىغا ئاساسەن يۈسۈپجان ياسىن تەرىپىدىن ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇلدى. قاراخانىيلاردا تېبابەتنىڭ ئايرىم بىر پەن سۈپىتىدە تەرەققىي قىلغانلىقىنى ئېيتىشقا بولىدۇ.بۇ دەۋردە يېزىلغان ئىككى…

ئىسمائىل ياقىت (تۈركىيە) بۇ ماقالە 2005- يىلى 10- ئايدا ئەنقەرەدە ئۆتكۈزۈلگەن ‹‹6-قېتىملىق خەلقارا تۈرك مەدەنىيەت كونگرېسى ››دا ئوقۇلغان شۇ ناملىق ماقالىغا ئاساسەن يۈسۈپجان ياسىن تەرىپىدىن ئۇيغۇرچىغا ئۆرۈلدى. شەرقلىقلەر «ئەش-شەيخور رەئىس»، غەربلىكلەر «ئاۋىسېننا» دېگەن نام بىلەن تىلغا ئالىدىغان مەشھۇر ھېكىم ۋە…

يۈسۈپجان ياسىن بۇ ماقالىنى بۈيۈك شائىر ۋە مۇتەپەككۇر ئەلىشىر نەۋائى تۇغۇلغانلىقىنىڭ 570 يىللىقىغا بېغىشلايمىز. 15- ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدا خوراساندا ئەدەبىي ئىجادىيەت، سىياسىي ۋە مەدەنىي پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغان نىزامىدىن ئەلىشىر نەۋائى مەشھۇر شائىر، سەنئەتكار، ئالىم، مۇتەپەككۇر ۋە دۆلەت ئەربابى سۈپىتىدە تۈركىيلەرنىڭ…