ئۇيغۇر دىيارى

يۇرتۇمنىڭ پەخرى ئاقچوققا ھەققىدە بىلىدىغانلىرىم

يۇرت سۆيگىسى نۆۋىتىدە ھەرقانداق سۆيگۈدىن يۇقىرى تۇرىدۇ ، ئۆزىڭىز تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان ئەنە شۇ يۇرتنىڭ ھەر چىمدىم توپىسى يېشىڭىزنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ ياكى سىز مۇساپىرەتچىلىك تارىتقاندا تۇتىيادىنمۇ قەدىرلىك بىلىنىدۇ . ھەر قانداق بىر يۇرتنىڭ ئۆزىگە خاس بىر ئەۋزەللىكى بىلەن كىشىدە مەڭگۈ…

قاش ۋادىسىدىكى قەدىمىي يۈرت- سۇپىتاي

مىركايىل نۇرئالىم ئىلى ۋادىسى ئۆز بېشىدىن سانسىزلىغان بوران- چاپقۇنلارنى ئۆتكۈزۈپ ئۇزۇن تارىخى زامانلاردىن گۈللىنىش، خارابلىشىش يەنە گۈللىنىش يەنە خارابلىشىشىدەك جەريانلارنى ئۆتكۈزدى. بۇ گۈزەل زېمىنغا تارىختىن بۇيان ھونلار، ساكلار، ياۋچىلار، تۈركلەر، ئۇيسۇنلار، موڭغۇللار ۋە ئىسمى تارىخى خاتىرىلەرگە ئىلىنمىغان قانچە سىياسىي كۈچ…

سىرلىق كۆل-سايرام كۆلى

سايرام كۆلى تەڭرى تاغلىرىنىڭ غەربى شىمالىغا ، بورتالا شەھىرىنىڭ غەربى جەنۇبىغا جايلاشقان. كۆلنىڭ تۆت ئەتراپىنى تاغلار ئوراپ تۇرىدۇ. كۆلىنىڭ شىمالي قىرغىقى بىر ئاز تىك، قالغان ئۈچ تەرىپىنىڭ يانتۇلۇق بىر قەدەر تەكشى. ئەتراپتىكى 26 تاغ بۇلىقى ۋە پەسل خاراكتىرلىك 20 نەچچە…

ئۇيغۇر دولان مۇقام – مەشرەپلىرىدىكى تۆت پەسىل ئوبرازى

ھۈسەنجان نامان ﺋﯘﻳﻐﯘرلارﻧﯩﯔ ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﻣﯩﺮاﺳﻠﯩﺮى ﺋﯩﭽﯩﺪە «ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺋﻮن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎﻣﻰ» دۇﻧﻴﺎ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎن، ﺋﺎلاﮬﯩﺪە ﻛﯚزﮔﻪ ﺗﺎﺷﻠﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﻰ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﻣﯩﺮاﺳﻰ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺋﻪﯕﮕﯜﺷﺘﯩﺮﯨﺪۇر. ﺋﯘﻳﻐﯘر ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت – ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﮔﯜﻟﺘﺎﺟﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎن «ﺋﻮن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎم» ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﺴﺎ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻛﯚﯕﻠﯩﮕﻪ ﺳﯜﻛﯜﺗﻜﻪ ﭼﯚﻣﮕﻪن ﺗﻪﻛﻠﯩﻤﺎﻛﺎن ﭼﯚﻟﻠﯜﻛﻰ…

«قەشقەر تارىخى» نىڭ باش- ئاخىرى

ئەلى غوپۇر مۇقەددىمە قەشقەر يىپەك يولىدىكى قەدىمىي شەھەر بولۇش سۈپىتى بىلەن قەدىمدىن بۇيان يىراق يېقىندىكى ئەللەر ۋە ساياھەتچىلەرنىڭ زور دىققەت ئېتىبارىنى قوزغاپ كەلگەن. شۇ مۇناسىۋەت بىلەن مەزكۇر تۇپراقتا ياشىغان ئەجدادلىرىمىز ۋە بۇ زېمىننىڭ ئاجايىپ- غارايىپلىرىغا مەستانە بولغان كىشىلەر تەرىپىدىن مۇشۇ…

1864-يىلىدىكى ئىلى دېھقانلار قوزغىلىڭىنىڭ بارلىققا كېلىشى ۋە مەغلۇپ بۇلۇشى

شېرىپ نىياز خۇشتار تەيپىڭ تىيەنگو ئىنقىلابى پارتلاپ ئۇزاق ئۆتمەيلا مەملىكىتمىزنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا چىڭ سۇلالىسىنىڭ ئەكسىيەتچىل سىياسىتىگە قارشى قوراللىق قوزغىلاڭلار ئارقا -ئارقىدىن پارتلايدۇ. چىڭ ھۆكۈمىتى ئېغىر سىياسى، ئىقتىسادى كىرىزىسكە دۇچ كېلىدۇ. ئۇ ئۆز ھۆكۈمرانلىقىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن خەلقنىڭ ئۈستىدىكى ئىقتىسادى سېلىقىنى…

رۇسلارنىڭ نەزىرىدىكى ئۈرۈمچىنىڭ چېگرا سودىسى

ئالېكسېي ئافتوكراتوف (روسىيە) يۇنۇس ئىلياس ئىدىقۇتلۇق تەرجىمىسى ستالىن شىنجاڭ ئاۋىئاتسىيە شىركىتىنىڭ «154 TY» تىپلىق ئايروپىلانى ئۈرۈمچى ئايرودرومىغا ئاستاغىنە قوندى. سودىگەرلەر ئادەتتىكىدەك چاۋاك چېلىپ ئۆزلىرىنى تۇتالماستىن «ئۇررا» دېيىشتى. ئۇلار ئۈرۈمچىگە ئوڭۇشلۇق يېتىپ كەلگەنلىكىدىن چەكسىز شادلانغانلىقلىرىنى شۇ يوسۇندا ئىپادىلىشەتتى. چۈنكى ئۈرۈمچى كۆپلىگەن…

بۆكەن خانلىقى ھەققىدە رىۋايەت

بۆكەخان ھەققىدىكى رىۋايەت قەدىمكى ئۇيغۇرلارنىڭ تىلى ، تارىخى ، ئەدەبىياتى ، دىنىي ئېتىقادى … قاتارلىقلارنى تەتقىق قىلىش ۋە ئۆگىنىشتە مۇھىم يادىكارلىقلارنىڭ بىرى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ . بۇ رىۋايەتتە ئاساسلىقى ئورخۇن – سېلىنگا دەرياسى ۋادىلىرىدا قۇرۇلغان قەدىمكى ئۇيغۇر خاقانلىقىنىڭ ( مىلادى 747…

لوندۇندىكى قەشقەر كوچىسى

لوندوندىكى قەشقەر كوچىسى Thames دەرياسىنىڭ جەنۇبىدىكىPlumstead بولىگىگە جايلاشقان. ئەگەردە سىز كۇنلەرنىڭ بىرىدە بۇيۇك برىتانىيىنىڭ لوندون شەھىرىگە كېلىپ زىيارەتتە بولغىنىڭىزدا، لوندون كوچا خەرىتىسىگە قاراپ “ك” ھەرپىدىن كوچا ئىسمىنى ئىزدىسىڭىز سىزگە ۋە پۇتكۇل ئوتتۇرا ئاسىياغا تونۇش بولغان بىر قەدىمىي شەھەرنىڭ ئىسمى “قەشقەر…

ياپونىيەدىكى شىنجاڭغا دائىىر ماتېرىياللار

سۇگاۋارا جۈن (ياپونىيە) 1. بىر كونا كىتابتىن ئالدىمدا بىر كونا كىتابنىڭ كۆپەيتىلگەن نۇسخىسى تۇرۇپتۇ. بسۇمى خرېيوشى ئەپەندىنىڭ “ئوتتۇرا ئاسىيا تۈركىي تىلى _ كاشغەر شىۋىسى” دېگەن ئەسىرى بولۇپ، بۇ ياپونىيىدە كاشغەر شېۋىسى ھەققىدە يېزىلغان تۇنجى ماتېرىيال بولسا كېرەك (1941-يىلى توكيو ريوبون…

ھەر قايسى يۇرت كىشىلىرىمىزنىڭ ئالاھىدىلىگى

ھەرقايسى رايونلاردىكى كىشلەر ئۇزۇن مۇددەتلىك تەبئىي، ئىجتىمائىي شارائىتلارنىڭ يەنە …………. سەۋەبلەر تەسىرى ئۆزىگە خاس مىجەز- خاراكتېرنى يېتىلدۈرگەن. ئاقسۇ كىشىلىرىنىڭ ئالاھىدىلىگى مىزاجى: كىلىماتنىڭ نىسبەتەن مۆتىدىل ۋە نەملىكى، مېۋە- چىۋە ئىستىمالىنىڭ كۆپلۈكى جەھەتتىن ئومۇمەن كىشىلەرنىڭ مىزاجىنى ھۆل سوغۇق، قۇرۇق سوغۇق، ھۆل ئىسسىق،…

تەكلىماكاندىكى قەدىمىي شەھەر لوپ

لوپ، لوپنۇر، لاپچۇق، لوپ ناھىيىسى ناملىرىنىڭ مۇناسىۋىتى ھەققىدە ھازىر شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا لوپ نامى بىلەن باغلانغان بىر قىسىم جاي ناملىرى بار. جۈملىدىن خوتەن ۋىلايىتىدە لوپ ناھىيىسى )洛浦> ۋە بۇ ناھىيىدە لوپ بازىرى، بايىنغولىن ئوبلاستىدا لوپنۇر ناھىيىسى )尉犁> ۋە بۇ…