ئۇيغۇر مەدەنىيىتى

مۇھەممەدئىمىن قۇربان تۇغلۇق چاقماق دەريا ۋادىسىنىڭ غەربىدە ، قىزىل دەرياسىدىن بۇ ۋادىغا سۇ كېلدىغان قەدىمى ھەم مەشھۇر ئۆستەڭ __ ئاۋات ئۆستىڭنىڭ جەنۇبى قىرغىقى ، قەشقەر_ ئۈرۈمچى تاشيۇلىنڭ غەرىب تەرپىدە <<قۇتبۇللا خوجام >> نامىدا ئاتىلىپ يىراق – يېقىنغا مەشھۇر بولغان بىر…

1-ماقال-تەمسىللەر 1. ئەدەب-ئەردەم بېشى تىل. 2. ئەندىك مېھمان ئۆي ئىگىسىنى ھۆرمەتلەر. 3. ئوت دىگەنگە ئېغىز كۆيمەس. 4. قوش قىلىچ بىر قىنغا سىغماس. 5. يىراق يەر خەۋىرىنى كارۋان كەلتۈرەر. 6.ئاتا بالىسى ئاتىسىدەك تۇغۇلار. 7. قاننى قان بىلەن يۇغىلى بولماس. 8. كۆزدىن…

ئۇيغۇر مۇقامى ‹‹دۇنيا غەيرى ماددى مەدىنيەت مىراسلىرى›› قاتارىغا كىرگەندىن كېيىن، جەمئىيەتتە بىردىن مۇقام قىزغىنلىقى قوزغالدى. مۇقام تەتقىقاتىمىزنىڭ يەنىمۇ چوڭقۇرلىشىغا پايدىسى بولار دىگەن مەقسەتتە مۇقام توغرىلىق ئېلان قىلىنغان كىتاپلارنىڭ تىزىملىكىنى يوللاپ قويدۇم. ئۇيغۇر تىلىدا نەشىر قىلىنغان كىتاپلار: 1.‹‹ئۇيغۇر ئون ئىككى مۇقام…

مۇنەۋۋەر ھەبىبۇللا ﻣﯘﮬﻪررﯨﺮ ﺋﯩلاۋﯨﺴﻰ: ﻣﻪزﻛﯘر ﻣﺎﻗﺎﻟﻪ ﻣﻪرﻛﯩﺰﯨﻲ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪر ﺋﯘﻧﯩﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯧﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯜرﻛﯩﻲ ﺗﯩﻞ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎت دوﻛﺘﻮرى ﻣﯘﻧﻪۋۋەر ﮬﻪﺑﯩﺒﯘﻟلاﻧﯩﯔ 2003-ﻳﯩﻞ ﺋﯚﻛﺘﻪﺑﯩﺮدە ﺑﯧﻴﺠﯩﯖﺪا ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﻠﻐﺎن «ﺟﯘﯕﮕﻮ ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺗﺎرﯨﺦ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﯩﺘﻰ 3-ﻧﯚۋەﺗﻠﯩﻚ ﻣﯘﮬﺎﻛﯩﻤﻪ ﻳﯩﻐﯩﻨﻰ»دا ﺋﻮﻗﯘﻏﺎن ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺴﻰ ﮬﻪم ﺷﯘ ﻧﯚۋەﺗﻠﯩﻚ ﻳﯩﻐﯩﻨﺪا ﻣﯘﻧﻪۋۋەر ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﻣﺎﻗﺎﻟﻪ ﺑﻮﻟﯘپ…

ئۆمەرجان ھەسەن بوزقىر ﺋﻪﺟﺪادﻟﯩﺮﯨﻤﯩﺰدﯨﻦ ﻳﯧﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﺋﻪﻟلاﻣﯩﻠﻪرﮔﻪ ﮬﯚرﻣﻪت ﻧﻪزﯨﺮﯨﻤﯩﺰ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﺎﻗﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﻮﻟﺴﺎق، ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪە ﻳﺎﻟﻐﯘز ﺋﯩﻠﯩﻢ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮەر ﺗﯜرﯨﺪﯨلا ﺗﺎﻛﺎﻣﯘﻟﻠﯘﻗﻘﺎ ﻳﯧﺘﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪﻧلا ﻛﯘﭘﺎﻳﯩﻠﻪﻧﻤﻪي، ﺷﯘ دەۋر ﺋﯩﻠﯩﻢ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﯜرﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻤﯘ ﻳﯧﺘﯜﻛﻠﯜك دەرﯨﺠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪن ﻣﯘﺗﻪﭘﻪﻛﻜﯘر، ﺋﺎﻟﯩﻢ، ﺋﻪدﯨﺒﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﻧﯘرﻏﯘن ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺑﺎﻳﻘﺎﻳﻤﯩﺰ. ﺷﯘلار ﻗﺎﺗﺎرﯨﺪا…

ئۆمەرجان ھەسەن بوزقىر ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯩﯔ ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺗﺎرﯨﺨﻘﺎ ﺋﯩﮕﻪ، دەپ ﻗﺎرﯨﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺋﯘﻳﻐﯘر ﻣﯩﯖﺌﯚﻳﻠﯩﺮى ﻳﺎﻟﻐﯘز ﺋﻪﺟﺪادﻟﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺶ، ﺗﯘرﻣﯘش، ﺳﻪﻧﺌﻪت، ﺋﯧﺘﯩﻘﺎد ۋە ﺋﯩﺪﯦﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﭘﯜﺗﯜن ﺗﺎرﯨﺨﯩﻨﻰ ﺋﯚزﯨﺪە ﮔﻪۋدﯨﻠﻪﻧﺪۈرﮔﻪن ﺑﯩﺒﺎﮬﺎ ﺗﻪۋەررۈك ﺑﻮﻟﯘﭘلا ﻗﺎﻟﻤﺎي، ﻳﻪﻧﻪ ﻗﻪدﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺑﯩﻨﺎﻛﺎرﻟﯩﻖ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎلاﮬﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯚزﯨﺪە ﮬﺎزﯨﺮﻟﯩﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﭘﯜﺗﯜن…

ھۈسەنجان نامان *ﺑﯩﺰ ﺋﯘﻳﻐﯘرلاردا ﺑﯘرۇﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎرﺗﯩﭗ ﻗﺎﺋﯩﺪە – ﻳﻮﺳﯘﻧﺴﯩﺰ، ﺋﻪدەپ – ﺋﻪﺧلاﻗﺴﯩﺰ، ﺑﻮﺷﺎڭ، ﺋﯘرۇﺷﻘﺎق، ﭼﯩﺪﯨﻤﺎس … ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﻰ ﻛﯚرﮔﻪﻧﺪە«ﻣﻪﺷﺮەپ ﻛﯚرﻣﯩﮕﻪن» ﺋﺎدەم ﺋﯩﻜﻪن دەﻳﺪﯨﻐﺎن ﺋﺎدەت ﺑﺎر. ******************* ﺋﯘﻳﻐﯘرلار ﻗﻪدﯨﻤﯩﻲ ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮى ﺑﻮﻟﯘش ﺳﯜﭘﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪت ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺧﻪزﯨﻨﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﯚﭼﻤﻪس ﺗﯚﮬﭙﯩﻠﻪرﻧﻰ ﻗﻮﺷﻘﺎن. ﺋﯘﻳﻐﯘر…

ئابدۇقادىر ئابدۇۋايىت ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺧﻪﻟﻘﻰ ﺋﯘزاق ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﯩﻚ ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻴﺎت ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا، ﭘﯜﺗﯜن دۇﻧﻴﺎﻧﻰ ﮬﻪﻳﺮان ﻗﺎﻟﺪۇرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪن ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﻣﯘۋەﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﺎرﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜرﮔﻪن. ﺑﯘلارﻧﯩﯔ ﺑﻪزﯨﻠﯩﺮى ﺧﯘددى «ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺋﻮن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎﻣﻰ»ﻏﺎ ﺋﻮﺧﺸﺎش ﺗﺎﻛﺎﻣﯘﻟﻠﯩﺸﯩﭗ، ﺗﺎرﯨﺦ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻴﺎﺗﯩﻨﻰ ﺑﻮﻳلاپ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯜﻧﮕﻪ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﺑﻪزﯨﻠﯩﺮى ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ۋە ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﺎﻣﯩﻠلارﻧﯩﯔ…

ھۈسەنجان نامان ﺋﯘﻳﻐﯘرلارﻧﯩﯔ ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﻣﯩﺮاﺳﻠﯩﺮى ﺋﯩﭽﯩﺪە «ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺋﻮن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎﻣﻰ» دۇﻧﻴﺎ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎن، ﺋﺎلاﮬﯩﺪە ﻛﯚزﮔﻪ ﺗﺎﺷﻠﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﻰ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﻣﯩﺮاﺳﻰ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﺋﻪﯕﮕﯜﺷﺘﯩﺮﯨﺪۇر. ﺋﯘﻳﻐﯘر ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت – ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﮔﯜﻟﺘﺎﺟﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎن «ﺋﻮن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎم» ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﺴﺎ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻛﯚﯕﻠﯩﮕﻪ ﺳﯜﻛﯜﺗﻜﻪ ﭼﯚﻣﮕﻪن ﺗﻪﻛﻠﯩﻤﺎﻛﺎن ﭼﯚﻟﻠﯜﻛﻰ…

ئابدۇلئەھەد ئابدۇرەشىد بەرقى مەن جوڭگۇ مىللەتلىرى ژۇرنىلى ئۇيۇشتۇرغان « بىزگە قانداق قىزلار كېرەك؟» دېگەن ماقالەمدە ئابدۇقادىر داموللامنىڭ « نەسھەتى ئامما» دېگەن ئەسىرىدىكى ئاياللارغا ئائىت بايانلاردىن نەقىل ئالغان ئىدىم. شۇنداقلا « شىنجاڭ ئاياللىرى » ژۇرنىلى ئۇيۇشتۇرۇپ يازغان « ئاياللار ۋە جەمئىيەت…

2009 ‏- يىلى 5 ‏- ئاينىڭ 2 ‏- كۈنى ئىستانبۇل شەھىرى فاتىخ رايونلۇق ھۆكۈمەت ئىدارىسىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن، ئېلى ئەمىرى مەدەنىيەت مەركىزىنىڭ يىغىن زالىدا، تۈركىي تىللار دىۋانىنى تاپقان ۋە تۇنجى بولۇپ نەشر قىلدۇرغان شەخس ئېلى ئەمىرى ئەپەندىنى خاتىرىلەش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى. مۇراسىمغا…

(موڭغۇل ئىستىلاسىغا قەدەر ئۇيغۇرلاردا سەنئەت) يۈسۈپجان ياسىن مەلۇمكى، ئىنسانلاردا تەبىئىي(ئادەتتىكى) تۇيغۇ ۋە چۈشەنچىدىن باشقا، يەنە بىر خىل بەدىئىي تۇيغۇ ۋە يۈكسەك تەپەككۇر بولىدۇ. گۈزەل سەنئەت دەپ ئاتىلدىغان بىلىم تارماقلىرى مانا شۇ بەدىئىي تۇيغۇ ۋە يۈكسەك تەپەككۇردىن تۇغۇلىدۇ. بەدىئىي تۇيغۇ دېگەنلىك گۈزەللىك…