مەشھۇر شەخسلەر

ئې.ئې، بېرتېلس تۈركچىدىن يۈسۈپجان ياسىن ئۇيغۇرچىلاشتۇرغان بۇ ماقالىنى بۈيۈك شائىر ئەلىشىر نەۋائىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 570 يىللىقىغا بېغىشلايمىز «1» ھەربىي يۈرۈشلىرىدە ھىندىقۇشتىن ئاق دېڭىزغىچە بولغان كەڭ زىمىننى ئىشغال قىلغان ھارماس فاتىھ تىمۇر 1405-يىلى ھايات بىلەن مەڭگۈلۈك خوشلاشتى. ۋارىسلىرى(ئادەتتە «تىمۇرىيلار» دەپ ئاتىلىدۇ) ئارىسىدا…

ئاپتورى : ئو . پرتساك مەھمۇد قەشقەرىنىڭ كېلىپ چىقىشى توغرۇلۇق قولىمىزدىكى ۋاستە «تۈركى تىللار دىۋانى» نىڭ بەزى يەرلىرىدىكى ئۆزى تەرىپىدىن بېرىلگەن چەكلىك مەلۇماتلاردىن باشقا بىر نەرسە يوق① .بۇ مەلۇماتلارغا قارىغاندا مەھمۇدنىڭ « ئۆز قەۋمىنىڭ ( يەنە تۈركلەرنىڭ ) ئەڭ ئاساسلىق…

مەريەم قۇربان مۇھىم مەزمۇنى: زوردۇن سابىر ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ 20- ئەسىردىكى ئەڭ بۈيۈك ئەدىبلىرىدىن بولۇپ، ئۇ ئۆزىگە خاس مەنىۋى دۇنياسىدا ياشاپ، پۈتكۈل ئىجادىيەت مۇساپىسىدا ئۆزىنىڭ تاللىغان يولىدىن يانمىدى، دورىمىدى، ئالدىراپ ئەسەر ئېلان قىلمىدى. ئۇنىڭ ئەسەرلىرى تېما ، ئىدىيە ، پېرسۇناژ ،…

بۆرىباي ئەخمەدوۋ (ئۆزبېكىستان) ئۇيغۇرچىغا ئاغدۇرغۇچى: تۇرسۇن ئابدۇللا بەگيار تارىختا ئۆتكەن شەخىسلەر ھەققىدە پىكىر-مۇلاھىزە ئېلىپ بارغاندا ھەزرىتى نىزامىددىن ئەلىشىر ناۋايىنىڭ مانا بۇ سەتىرلىرى ئىختىيارسىز يادىمىزغا كېلىدۇ. بۇ گۈلشەن ئىچرەكىي يوقتۇر باقا گۈلىگە سابات، ئەجەپ سابات ئېرۇر قالسا ياخشىلىق بىلە ئات. شۇنداق،«ياخشى…

ئەسەت سۇلايمان (ئۆزلۈك ۋە كىملىك تۆتىنچى باب) شۇنداق قىلىپ ستوكھولم ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى ھاياتىم باشلاندى. بۇ شۋېتسىيىدىكى داڭلىق ئۇنىۋېرسىتېتلارنىڭ بىرى بولۇپ، 19 – ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرى قۇرۇلغان ئىكەن. ھازىر 30 مىڭدىن ئارتۇق ئوقۇغۇچى ئوقۇيدىغان، شىمالىي ياۋروپادا ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدىغان ئۇنىۋېرسىتېت ھېسابلىنىدىكەن. بۇ ئۇنىۋېرسىتېت…

مۇھەممەد ھوشۇر غۇلجا شەھرىنىڭ شەرقىي جەنۇبىغا 33 كىلىومېتىر كېلىدىغان ھەيۋەتلىك ئابرال تاغلىرىنىڭ ئېتىگىدە ھاۋاسى ساپ، سۈيى ئەلۋەك، يېرى مۇنبەت بىر كەنت بار. ئىلگىرى بۇ يەر غۇلجا ناھىيەسىنىڭ بايتوقاي يېزىسىغا قاراشلىق بولۇپ ساقى يۈزى، تۆۋەنكى ئون دىگەن ناملار بىلەنمۇ ئاتالغان. «مەدەنىيەت…

مۇھەممەت مۇسا خارازىمى 780 – يىلى خارازىمنىڭ خىۋە شەھرىدە دۇنياغا كەلگەن.بۇ شەھەر كىيىنچە شەرقىي قارىخانىلار سۇلالىسىنىڭ تەۋەلىكىدە بولغان. ئۇ ياش ۋاقتىدا خاقانىيە تىلى (ئۇيغۇر تىلى ) دىن باشقا ئەرەپ ، يۇنان ، پارىس ، ھىندى تىللىرىنىمۇ پىششىق ئۆگەنگەن . ھەمدە…

خەيرۇللا ئىسمەتۇللايوۋ(ئۆزبېكىستان) ئۇيغۇرچىلاشتۇرغۇچى: بەگيار ئىلاۋە: 2011-يىلى 17-مارت كۈنى كەچتە«شىنجاڭ تېلېۋېزىيە ئىستا نسىسى» 2-قانىلى«مەدەنىيەت بوستانى»پىروگىراممىسىدا، مەشھۇر رومان «باھادىر نامە»نىڭ ئاپتۇرى، تونۇلغان يازغۇچىمىز ياسىنجان سادىق چوغلان بىلەن ئېلىپ بېرىلغان سۆھبەت كۆرسىتىلدى. سۆھبەت جەريانىدا يازغۇچىمىز ياسىنجان سادىق چوغلان ھېرمان ۋامبېرىنىڭ «بۇخارا ياكى ماۋەرائۇننەھىرتارىخى»ناملىق…

ھاجى ئىساق مېرى مەن 1915 – يىلى 7 – ئايدا قۇمۇل شەھىرىنىڭ پالۋانتۇر يېزىسى غولئېرىق كەنتىدە تۇغۇلدۇم. ئۆسمۈرلۈك چېغىمدا يۇرتۇمدا دىنىي تەربىيە ئالدىم. ئەجدادىمنىڭ ئەسلى يۇرتى قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ يەكەن ناھىيىسى بولۇپ، قۇمۇلدىكى تۇنجى بوۋام ئىسلام ئاخۇن 1677- يىلى 2 –…

شىرىپ خۇشتار خوجىنىيازھاجى ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولغاندىن كېيىن ئۇ ئۈرۈمچىگە مېڭىش ئالدىدا، ئۆز قىسىملىرىدىن ھامۇتخان لۈيجاڭنى 500 ئەسكەر بىلەن ئۆزىنى قوغداشقا ئېلىپ قالىدۇ، شېڭ شىسەي خوجىنىياز ھاجىنىڭ قالدۇق قىسىملىرىنى بىر دىۋىزىيە قىلىپ تەشكىللەپ، ئۇنى 6- دىۋىزىيە دەپ ئاتايدۇ (ئۇ…

پەرھات جىلان ئىنسانلارنىڭ ئانىلارنى ئۇلۇغلاش ئىدىيىسى ئىپتىدائىي جامائە تۈزۈمى تۇرغۇزۇلغان ئەڭ قەدىمكى دەۋرلەردىلا باشلانغان.ئىنسانلار ئىجتىمائىي مەخلۇقات سۈپىتىدە تىرىكچىلىك قىلىشقا باشلىغان ئاشۇ يىراق ئۆتمۈشتە ئاتىلىق ئۇرۇقداشلىق تۈزۈمى ئورنىتىلغان بولۇپ،قانداشلىق مۇناسىۋىتى ئاساسىدا تىكلەنگەن مۇئەييەن كىشىلەر توپى يەنى مۇئەييەن ئۇرۇق ئانىلارنى مەركەز قىلىپ…

نىمشېھىت ( ئارمىيە ئىلى سايرامى ) ( 1904 – 1971 ) ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنىڭ داڭلىق پىشۋالىرىدىن بىرى. مەشھۇر شائىر ، مائارىپچى ، ژورنالىسىت ۋە جامائەت ئەربابى. ئۇ ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتى بىلەن ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنى بىر – بىرىگە تۇتاشتۇرغۇچى كۆۋرۈك…