ئۇيغۇر تارىخى

ئاپتۇرى: ياۋۇز 1. ﯰيغۇر قوشۇنلىرىنىڭ قوراللىنىشى ئورخۇن ئۇيغۇر خانلىقى ئۇيغۇر تارىخىدا ناھايىتى مۇھىم ئورۇن تۇتىدىغان خانلىق بولۇپ، بۇ دەرۋردە ئۇيغۇرلار تەدرىجى ھالدا تارقاق ھالدا كۆچمەن چارۋىچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىشتىن، بىرلىككە كېلىپ شەھەرلىشىشكە باشلىغان ھەم << تېلې قەبىلىلىرىنىڭ بايراقدارى بولۇپ، يايلاق دۇنياسىدىن…

ئەختەم ئۆمەر 1. قەشقەرنىڭ چۆكۈشى ھازىرقى زامان ئادەملىرىنىڭ بىلىدىغىنىنىڭ كۆپىيىشى بىلەن ئۇنتۇيدىغانلىرىمۇ كۆپ بولدى. ئەلۋەتتە ئادەمنىڭ كاللىسىغا سىغىدىغان نەرسىنىڭ چېكى بار. بۇ خۇددى ئادەمنىڭ كۆزىنىڭ كۆرۈش ئۇزۇنلۇقى توختىغان يەر قازانغا ئوخشاش كۆرۈنگەندەك ئىش. شۇڭا ئادەملەر ئۇنتۇپ كەتمەسلىكنىڭ ئامالىنى قىلىپ يېزىق…

ئابدۇشۇكۈر مۇھەممەتئىمىن «شىنجاڭ سەنئىتى» ژورنىلىنىڭ بۇ يىلقى خەنزۇچە 1-سانىدا بېسىلغان، خەن زىيۇڭ، لې لىن ئىسىملىك ئىككى ئاپتۇر يازغان «تەبىئەت، مەدەنىيەت،ئىنسان» ناملىق ماقالىنى ئوقۇپ، غەربى دىياردا ياشاپ كەلگەن يەرلىك مىللەتلەرنىڭ روھىيىتىدىكى ئاجىزلىقلار ۋە مىللى مائارىپىمىز توغرىسىدا ئويلىنىپ قالدىم. ماقالىدە غەربي دىيارنىڭ…

ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن ئويغاتماق – ئەڭ مۈشكۈل ئىش ، چۈنكى ، ئۇ ھەر ئىككى تەرەپنى بىئارام قىلىدۇ .   – «نىجادىيەتنامە» دىن يۇرتىمىز ۋە خەلقىمىزنىڭ تارىختىكى شۆھرەتلىك مەدەنىيەت گۈلزارىنى سۇغۇرۇپ كەلگەن خەلقارا ئالاقە يولى _ « يىپەك يولى » قايتا ئېچىلدى !…

جىك ھونتېر (ئامىرىكا) مۇقەددىمە مەن «ئۇيغۇر» نامى بىلەن ئاتالغان ئەلدە خېلى ئۇزۇن تەلىم ئالدىم. لېكىن مەندە قالغان تەسىرات شۇ بولدىكى، ئۇ يەردە ھەقىقى مەنادىكى مائارىپ تېخى شەكىللەنمەپتۇ. ۋەتەنگە ۋاقتىدا قايتىپ كەلمىگەن بولسام، مەنمۇ تەربىيەسىز قالاركەنمەن. زاۋۇتتىن چىققان خىشتەك، بىر خىللا…

كارىز— بوستانلىق مەدەنىيىتىنى بەرپا قىلىشتىكى مۆجىزە، خەلقىمىز ئۇزاق زامانلار داۋامىدا ئىككى قولى، ئەقىل – پاراسىتىگە تايىنىپ ئىجاد قىلغان ئەمگەك مېۋىسى. تۇرپاندا ‹‹ئەر ئۆلسە چىراغ ئۆچىدۇ، كارىز ئۆلسە، ئەل كۆچىدۇ›› دەيدىغان ماقال بار. بۇ، خەلقىمىزنىڭ كارىزغا بولغان ئەقىدە، مۇھەببىتىنىڭ نەقەدەر چوڭقۇرلۇقىنى…

رىسالەت ئوبۇلقاسىم يېڭىسار ناھىيەسىنىڭ شەرقىي جەنۇب قىسمىدا مۇزلۇق دەپ ئاتىلىدىغان خىلۋەت ماكان بار. بۇ جايدا ياشاۋاتقان ئەمگەكچان، ئاق كۆڭۈل كىشىلەرنىڭ ھاياتى ئوقۇرمەنلەرگە بەزى يېڭىلىقلارنى ھېس قىلدۇرىدۇ. 5 – ئاينىڭ 10 – كۈنى يېڭىسار ناھىيەسىنىڭ توپلۇق يېزىسىدىن ماشىنىلىق يولغا چىقتۇق. ئىككى…

ئىدىقۇت قەدىمكى شەھىرى – تۇرپان شەھىرىنىڭ تەخمىنەن 40 كىلومېتىر شەرقىدىكى ئاستانە كەنتىنىڭ شەرقىگە جايلاشقان بولۇپ شىمالىي تەرىپى قاراغوجا كەنتىگە يېقىن.خەن سۇلالىسى دەۋرىدە ئىدىقۇت قەلئەسى دەپ ئاتالغان ، شەرقىي جىن سۇلالسى دەۋرىدە ئالدىنقى لياڭ پادىشاھلىقى ئىدىقۇت ۋىلايىتىنى تەسىس قىلغان .شىمالىي ۋېي…

دوكتور ئەسئەت سۇلايمان ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ پىسخىكىسى ئۈستىدە قايتا ئويلىنىش ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، ياۋروپاد چىقىدىغان نوپۇزلۇق بىر گېزىتتە مۇنداق بىر قىزىقارلىق پەرەز بېسىلغان: مەلۇم بىر ئۆيدە تۇيۇقسىز بىر تال يىڭنە يەرگە چۈشۈپ كەتكەن. ئۆيدە ئىتالىيىلىك، فرانسىيىلىك ۋە گېرمانىيىلىك ئۈچ…

تامغا مەدىنىيىتى _نەچچە مىڭ يىللىق تارىخىي تەرەققىيات جەريانىدا ھەرقايسى خان – بەگلىكلەر ئوتتۇرسىدىكى سىياسىي ، ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي مەسىلىلەر ھەققىدىكى خەت – چەكلەردە ، جۈملىدىن خان ۋە بەگلەرنىڭ ئەمىر – پەرمانلىرىدا ، شۇنداقلا ئاۋام خەلنىڭ ئىقتىسادىي مۇناسىۋىتىنى ئەكس ئەتتۈرىدىغان يازما…

ئالتۇن قەدىمكى شەھەر خارابىسى شايار ناھىيىسىنىڭ غەربىي جەنۇبىدا بولۇپ، ئېنىق ئورنى ھازىرقى 74 – نومۇرلۇق نېفىت قۇدۇقى جايلاشقان قۇملۇق ئىچىدە. ئالتۇن قەدىمكى شەھەر خارابىسىنىڭ ھازىرچە ساقلانغان قالدۇق سېپىلىنىڭ ئۇزۇنلۇقى تەخمىنەن 1000 مېتىرچە، ئەڭ ئىگىز جايلىرى تۆت مېتىرچە كېلىدۇ. بۇ قەدىمكى…

ئابدۇمىجىت ھەسەن قۇربانى ئەل ئىچىدە: «نەشپۈت — تۈرلۈك مېۋىلەرنىڭ بوۋىسى»دېگەن رىۋايەت بار. تارىخىي يازمىلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، «نەشپۈت ئۆستۈرۈش ماكانى» دەپ نام ئالغان غەربىي دىياردىكى كورلىنىڭ نەشپۈت ئۆستۈرۈش تارىخىنى قىسقا دېيىشكە بولمايدۇ. «تارىخنامە»دە: «بىپايان قۇملۇق نەشپۈتى، بىپايان قۇملۇقنىڭ شىمالىدىن چىقىدۇ. سوغۇققا…