ئۇيغۇر تارىخى

غەيرەتجان ئوسمان دىنىي چۈشەنچىلەر ۋە ئەدەبىي ئەسەرلەردە ئەكس ئەتتۈرۈلگەن شەرق-غەرب مەدەنىيەت ئالاقىسى غەيرەتجان ئوسمان 1958- يىلى 6- ئاينىڭ 25- كۈنى قەشقەر شەھىرىنىڭ يۇقىرىقى قازئېرىق كەنتىدە ئوقۇتقۇچى ئائىلىسىدە تۇغۇلغان. ئۆز يېزىسىدا باشلانغان ۋە ئوتتۇرا مەكتەپلەرنى تاماملاپ، 1975-1977 يىللىرى يېزىغا چۈشۈپ دېھقانچىلىق…

غەيرەتجان ئوسمان چىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە ئۆتكەن ۋۇيەنشى «吴延燮) ) يۈەن دەۋرىدىكى مەمۇرىي مىرزا دىۋان باش ۋەزىرى، مۇئەككەللىرى جەۋىلى»元行省承相平章政事年表) ) دە كۈنجەكنىڭ ئەمەل ناملىرى مۇنداق ئىدى. 1306- يىلىدىن 1315- يىلىغىچە خۇگۇاڭ ئۆلكىسى مەمۇرىي مىرزا دىۋان مۇئەككىلى بولغان. 1315- يىلىدىن 1324- يىلىغىچە…

غەيرەتجان ئوسمان ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ ئوتتۇرا ۋە غەربىي ئاسىيا، ياۋروپا بىلەن بولغان تارىخىي ئالاقىسى قىسقىچە چۈشەنچە ئۇيغۇرلار غەربىي يۇرتتىكى، جۈملىدىن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى قەدىمكى مىللەتلەرنىڭ بىرى. ئېلىمىزنىڭ خەنزۇچە تارىخىي ھۆججەتلىرىدە ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ نامى ھەر خىل شەكىلدە خاتىرىلىنىپ كېلىنگەن. بۇنىڭدىن باشقا ئۆزلىرى ۋە…

مۇھەممەتئىمىن قۇربانى 1933- يىلكى باھار بايرىمى ھارپىسىدا جەنۇبىي شىنجاڭدىكى ئۆلكە ئارمىيىسىنىڭ دېۋىزىيە قوماندانى جىن شۇجى دورا يەپ ئۆلۈۋالدى. گەنسۇ تۇڭشۇيلۇڭ باش سەنمۇ لۇ دىڭ ئۇنىڭ ئورنىغا تەيىنلىنىپ، ئاقسۇدىن قەشقەرگە قاراپ كېلىۋاتقان «ئىسيانچىلار» نىڭ ئالدىنى توسۇش ۋە ئۇلارنى يوقىتىش ئۈچۈن قوشۇن…

قاسىم خوجا 1918-يىلى ماي ئېيىدا، يېڭى تىكلىنىۋاتقان سوۋېت ھاكىمىيىتىنىڭ ئالمۇتىنى ئىگىلىگەن قىزىل گۋاردىيە قىسىملىرى تەرىپىدىن قازاقىستاننىڭ يەتتىسۇ تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلارنى قارا-قويۇق قىرغىن قىلىش قانلىق ۋەقەسى يۈز بەرگەن. بۇ پاجىئە تارىختا قازاقچە «ئاتۇ» پاجىئەسى دەپ ئاتالغان. ناھايىتى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە يەتتىسۇ ئۇيغۇرلىرىدىن…

مۇھەممەت ئىمىن قۇربانى 1934- يىلى قەشقەر خەلقى ئۈچۈن ياراشمىغان بىر يىل بولدى. چۈنكى بۇ يىل كىرگەندىن تارتىپ چىقىپ كەتكىچە قەشقەر خەلقىگە ياخشىلىق بولمىدى. بىز بۇ ئىشلارنى 50 نەچچە يىلدىن كېيىنكى بۈگۈنكى كۈندە ئەسلەۋاتىمىز. بۇ ئەسلىمە مىللىتىمىزنىڭ بېشىدىن ئۆتكەن پاجىئەلىك ھادىسىلەرنى…

مىرسۇلتان ئوسمانوف (ش ئۇ ئا ر تىل- يېزىق كومىتېتىنىڭ تەتقىقاتچىسى) تەھرىر ئىلاۋىسى: مىرسۇلتانوفنىڭ بۇ ماقالىسى ئۇنىڭ «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ لوپنۇر دىئالېكىتى» ناملىق ئەسىرىگە يېزىلغان كىرىش سۆزىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، ئۇنىڭدا بۇ ساھەدە مەخسۇس ئىزدەنگەن س. يې. مالوف ۋە ئە….

قەشقەر -ئۇيغۇر ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا مەدەنىيتىنىڭ مەركىزى ،ئوتتۇرا ئاسىيادا قەد كۆتۈرۈپ تۇرغان نۇرلۇق ئابىدە ،ئۇيغۇر مەدەنىيەت تارىخنىڭ ئالتۇن دەۋرى بولغان 11-ئەسىرلەردە بارلىققا كەلگەن ۋەكىللىك خاراكتىردىكى ئىككى پارچە دۇنياۋى داڭلىق ئەسەر « قۇتادغۇبىلىك »بىلەن «تۇركىي تىللار دىۋان»ى قەشقەر بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك…

ئاپتورى:مۇيۇنچۈر تۈركىي خەلقلەر دېگەندە كىشىلەر كۆپىنچە تۈرك، ئۆزبەك، ئازەربەيجان ،قازاق، ئۇيغۇر ، تاتار ، قىرغىز، تۈركمەن قاتارلىق نوپۇسى بىر قەدەر كۆپ ھېسابلانغان چوڭ تۈركىي مىللەتلەرنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرىدۇ. ئەمەلىيەتتە ، ئالتاي تىل سىستەمىسىنىڭ تۈركىي تىللار ئائىلىسىگە مەنسۇپ ھەر قايسى تۈركىي…

مىللىي ئازادلىق ھەرىكىتى مەسىلىسى ن.تۇرسۇن ( تارىخ پەنلىرى دوكتورى) ئۇيغۇر دىيارىنىڭ 20-ئەسىرنىڭ بىرىنچى يېرىمىدىكى سىياسىي تارىخىي مۇرەككەپ جەريانلار بىلەن تولدى. بۇ دەۋردە پۈتۈن ئۇيغۇر ئېلى دائىرىسى بويىچە كەڭ كۆلەمدە مىللىي ئازادلىق ئىنقىلابلىرى پارتلاپ، يەرلىك خەلقلەر ئۆزلىرىنىڭ مىللىي ھاكىمىيەتلىرىنى بەرپا قىلدى….

تەييارلىغۇچى: نازىمى 1944-يىلى 10-ئاينىڭ 5-كۈنىدىن 7-كۈنىگىچە 5-كۈنى، ئۇلاستان پارتىزانلىرى ئەكبەر باتۇر، خەمىت باتۇر مۇسلىموف قاتارلىقلارنى 500 نەچچە كىشىلىك قوراللىق كۈچنى تەشكىللەپ، نىلقا ناھىيە بازىرىغا ھۇجۇم قىلىشقا ئەۋەتتى. يول بويى مىڭغا يېقىن ئامما ئۇلارغا ئەگەشتى. ئەتىسى سەھەردە، سېيىت باتۇر باشچىلىقىدىكى 1-چوڭ…

ئەنۋەر بايتۇر ئورخۇن ئۇيغۇر خانلىقى،بولۇپمۇ ئۇيغۇر خانلىقنىڭ ھۆكۈمران تائىپىسى بولغان ئۇيغۇرلا مىلادىدىن بۇرۇنقى3-ئەسىردە كۈچەيگەن ھونلار ۋە ئۇنىڭدىن بۇرۇنقى ھەم كېيىنكى بارلىق تۈرك قەبىلىلىرىنىڭ پارلاق مەدەنىيىتىگە ۋارسلىق قىلىپلا قالماي بەلكى،ئۇنى تېخىمۇ راۋاجلاندۇرغان بىر خانلىق ۋە تائىپە بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.ئەگەر تارىختا پارلاق مەدەنىيەت…