ئۇيغۇر ئەدەبىياتى

ئابدۇللا مەتقۇربان 20-ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدىكى ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ تەرەققىياتى ، بولۇپمۇ ئەدەبىي تەنقىد ساھەسى ئەدەبىياتىمىزنىڭ ئىشچان باغۋىنى مۇھەممەت پولاتنىڭ نامى بىلەن باغلىنىدۇ . مۇھەممەت پولات ئۆز ۋۇجۇدىدىكى بارلىق مۇھەببەت ۋە ھارارىتىنى ، ئىجادىي مېھنەت ۋە ئىزدىنىشلىرىنى ، مول بىلىم ۋە ئۆتكۈر…

ئابدۇراززاق قادىر ﺋﯘﻳﻐﯘرلارﻧﯩﯔ ﻧﺎﺧﺸﺎ – ﺋﯘﺳﺴﯘل ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﻰ ۋە ﺋﻮﻳﯘن ﻣﻪدەﻧﯩﻴﯩﺘﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﯘزاق ﺗﺎرﯨﺨﻘﺎ ﺋﯩﮕﻪ. ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪرﮔﻪ ﻗﺎرﯨﻐﺎﻧﺪا، ﺗﯜرﻛﯩﻲ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪر ﺋﻮۋﭼﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﺷﯘﻏﯘﻟلاﻧﻐﺎن ﺋﻪڭ ﻗﻪدﯨﻤﻜﻰ دەۋرﻟﻪردﯨلا ﺑﯩﺮەر ﺋﯩﺸﺘﯩﻦ ﻧﻪﺗﯩﺠﻪ – ﻣﯘۋەﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪت ﻗﺎزاﻧﻐﺎﻧﺪا، ﺧﻪﻳﺮﻟﯩﻚ ﻛﯜﻧﻠﻪردە ﻗﯧﺮى – ﻳﺎش، ﺋﻪر – ﺋﺎﻳﺎﻟلار ﺑﯩﺮ…

نۇرمۇھەممەت توختى 1. «مىللىي بۇرژۇئازىيە»نىڭ ئېنىقلىمىسى ئوتتۇرا مەكتەپتە سىياسەت دەرسى ئۆتىدىغان ئوقۇتقۇچۇم «دەللال بۇرژۇئازىيە» نى باشقا يۇرت ۋە باشقا ئەللەردە ياسالغان سانائەت مەھسۇلاتلىرىنى يۆتكەپ سېتىپ باي بولغانلار دەپ، «مىللىي بۇرژۇئازىيە»نى ئۆز يۇرتى ۋە ئۆز ئېلىدىكى خام ئەشيالارنى پىششىقلاپ ئىشلەپ، سانائەت…

جېلىل ئاۋۇت « تەكلىماكاننى ھاياتلىق ماكانىغا ئايلاندۇرۇپ ياشاپ كېلىۋاتقان ئەمگەكچان» ئۇيغۇر خەلقىنىڭ 20-ئەسىرنىڭ 30-يىللىرىدىكى مىللىي روھى، ئۆرۈپ ئادىتى،ماددىي تۇرمۇش ۋە مەنىۋىي پائالىيەتلىتلىرى ھەم ئاچچىق قىسمەت لىرنىڭ روشەن كارتىنىسىنى سىزىپ بەرگەن يىرىك ئەسەر- «يىگانە ئارال» ئەختەم ئۆمەرنىڭ تۇنجى نەشىرقىلىنغان رومانى بولۇپ،…

( ئەدەبىي ئاخبارات ) پلانلىغۇچى: قادىر مەخسۇت، مۇسا ئەھەد، ئىمىرھەسەن مەخمۇت خاسلىق ھەققىدە مۇلاھىزە بىر قارىساق جاھاندىكى خىلمۇخىل مەدەنىيەت ئەندىزىلىرى بىزنى ئۆزلۈك، خاسلىقىمىزدىن بارغانچە يىراقلاشتۇرۇپ بېرىۋاتقاندەك؛ يەنە بىر قارىساق ئاۋام ئارىسىدا يىمىرىلمەس يىلتىز تارتقان مەدەنىيەت ئەنئەنىلىرى؛ تالاي ئەسىرلەر مابەينىدە قىممەتلىك…

كامىلجان ناسىر ھۆرمىتىمدە پەخىرلىك ، ئانا تىلىم جان تىلىم . مەدەنىيەت تەختىدە ، بۈيۈك سۇلتان خان تىلىم . سىنىڭ بىلەن ئالەمدە ، قەدىر تاپتۇق زوقلاندۇق. تۆھپىلەردىن تارىختىن ، مەغرۇرانە روھلاندۇق . ئۇشبۇ سۆزۈم دەلىلى : داڭلىق ئۇيغۇر مۇقامى . ئانا…

ئەمەتجان مۇھەممەت ئەركزات شېئىر __ مەلۇم ھادىسە ياكى شەيئى كىشى قەلبىگە ئارام بەرمىگەنلىكتىن، ئاپتۇر چوڭقۇر تەپەككۈر قىلىش ، كەڭ تەسەۋۇر قىلىش نەتىجىسىدە قەلبىنىڭ ئىچكى قاتلاملىرىدىن ۋولقاندەك ئېتىلىپ چىققان نىدالارنى ئۆتكۈر ئەمما يارقىن سۆز-ئىبارىلەردىن پايدىلىنىپ بەلگىلىك ۋەزىن، رېتىم، قاپىيە شەكىللىرى بىلەن…

تاھىر ئىمىن مەدەنىيەت خەزىنىمىزگە نەزەر سالساق، ئەۋلادمۇ ئەۋلاد ئېيتىلىپ كېلىۋاتقان خەلق ناخشىلىرىنىڭ ئوخشىمايدىغان دەۋرلەردىكى خەلقنىڭ تەقدىرى ۋە كەچۈرمىشلىرى بىلەن چەمبەرچاس باغلانغانلىقىنى، ھەر بىر ناخشىدىن يالغۇز بىر ئادەمنىڭ ئەمەس، بىر قوۋمنىڭ يۈرەك ساداسىنى ۋە مەلۇم ئورتاقلىققا ئىگە ھېسسىياتنى، ئىنسانىي مېھىر –…

2004 – يىلى 6 – ئاينىڭ 25 – كۈنى شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسى ئاز سانلىق مىللەتلەر ئەدەبىياتى تەتقىقات ئىنستىتۇتىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن مەزكۇر ئاكادېمىيىدە «ھازىرقى زامان مەدەنىيەت مۇھىتىدىكى ئۇيغۇر پروزىچىلىقى» دېگەن تېمىدا ئىلمىي سۆھبەت يىغىنى ئېلىپ بېرىلدى. ھەبىبۇللا ئابدۇسالام بۇ قېتىملىق…

زۆھرە زۇنۇن سەنئەتنى ئۆز ۋۇجۇدىنىڭ بىر قىسمىغا ئايلاندۇرۇپ ياشاپ كېلىۋاتقان ئۇيغۇر خەلقى شېئىرىيەتنى ئەزەلدىن تاشلاپ قويغىنى يوق . مەيلى قايسى زامان ، قايسى ماكان ياكى قايسى ھاكىمىيەت دەۋرى بولمىسۇن ، سەنئەتخۇمار ئۇيغۇر خەلقى ئۆز قەلبىدىكى سەنئەت ئابىدىسىنىڭ نەقىشلىرىنى نۇرغۇنلىغان گۈزەل…

گۆھەر تاجىمەتتۇردى ئۇيغۇرلار ناخشا – مۇزىكىغا ھېرىسمەن خەلق بولۇپ، ‹‹ناخشا – ئۇسسۇل›› ماكانى شىنجاڭنىڭ ئۇزاق ئەسىرلىك مەنىۋى مەدەنىيىتىنى جۇلالاندۇرۇشتا شوخ، قىزغىن، شانلىق ناخشا – ئۇسسۇل مەدەنىيىتى بىلەن ئالاھىدە دىققەتكە سازاۋەر بولۇپ كەلگەن. ئۇيغۇر خەلق ناخشىلىرى مەزمۇن، ئاھاڭ، كۈي، مېلودىيە جەھەتتىكى…

ئا. قەشقىرى ئۆستەڭبويىدىن قاغچىراپ ياندىم، بىر جۈپ قىز كۆرۈندى گويا جۈپ ئانار. سۇ ئەمەس، ئانارنىڭ ھىدىغا قاندىم، يۈرىكىم يەنىلا ئوت بولۇپ يانار. بۇ قايناق زاماننىڭ سىرتىدا قالدىم، ھېيتگاھ قۇببەڭگە ئېگىلگەندە ئاي. دوپپىنىڭ ئورنىغا سېغىنىش ئالدىم، گېدىيىپ ئۆتكەندە پاكىستانىلق باي. ئوردا…