ئۇيغۇر مەدەنىيىتى

ئەنۋەر بايتۇر ئورخۇن ئۇيغۇر خانلىقى،بولۇپمۇ ئۇيغۇر خانلىقنىڭ ھۆكۈمران تائىپىسى بولغان ئۇيغۇرلا مىلادىدىن بۇرۇنقى3-ئەسىردە كۈچەيگەن ھونلار ۋە ئۇنىڭدىن بۇرۇنقى ھەم كېيىنكى بارلىق تۈرك قەبىلىلىرىنىڭ پارلاق مەدەنىيىتىگە ۋارسلىق قىلىپلا قالماي بەلكى،ئۇنى تېخىمۇ راۋاجلاندۇرغان بىر خانلىق ۋە تائىپە بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.ئەگەر تارىختا پارلاق مەدەنىيەت…

ئاپتۇرى: ياۋۇز 1. ﯰيغۇر قوشۇنلىرىنىڭ قوراللىنىشى ئورخۇن ئۇيغۇر خانلىقى ئۇيغۇر تارىخىدا ناھايىتى مۇھىم ئورۇن تۇتىدىغان خانلىق بولۇپ، بۇ دەرۋردە ئۇيغۇرلار تەدرىجى ھالدا تارقاق ھالدا كۆچمەن چارۋىچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىشتىن، بىرلىككە كېلىپ شەھەرلىشىشكە باشلىغان ھەم << تېلې قەبىلىلىرىنىڭ بايراقدارى بولۇپ، يايلاق دۇنياسىدىن…

ئەختەم ئۆمەر 1. قەشقەرنىڭ چۆكۈشى ھازىرقى زامان ئادەملىرىنىڭ بىلىدىغىنىنىڭ كۆپىيىشى بىلەن ئۇنتۇيدىغانلىرىمۇ كۆپ بولدى. ئەلۋەتتە ئادەمنىڭ كاللىسىغا سىغىدىغان نەرسىنىڭ چېكى بار. بۇ خۇددى ئادەمنىڭ كۆزىنىڭ كۆرۈش ئۇزۇنلۇقى توختىغان يەر قازانغا ئوخشاش كۆرۈنگەندەك ئىش. شۇڭا ئادەملەر ئۇنتۇپ كەتمەسلىكنىڭ ئامالىنى قىلىپ يېزىق…

ئابدۇشۇكۈر مۇھەممەتئىمىن «شىنجاڭ سەنئىتى» ژورنىلىنىڭ بۇ يىلقى خەنزۇچە 1-سانىدا بېسىلغان، خەن زىيۇڭ، لې لىن ئىسىملىك ئىككى ئاپتۇر يازغان «تەبىئەت، مەدەنىيەت،ئىنسان» ناملىق ماقالىنى ئوقۇپ، غەربى دىياردا ياشاپ كەلگەن يەرلىك مىللەتلەرنىڭ روھىيىتىدىكى ئاجىزلىقلار ۋە مىللى مائارىپىمىز توغرىسىدا ئويلىنىپ قالدىم. ماقالىدە غەربي دىيارنىڭ…

بىز قەدىمكى يىپەك يولى خارابلاشقاندىن كېيىنكى كەنجى ئوتتۇرا ئەسىر جاھالىتىنى باشتىن كەچۈرۈپ، كۆپ قىرلىق، كەسكىن رىقابەتكە تولغان بۈگۈنكى دۇنياغا نەزەر تاشلىغىنىمىزدا، مىللەتنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش قىممىتى بىلەن راۋاجلان’ غان مىللەتلەر قاتارىدا گۈللەپ راۋاجلىنىش قىممىتى ئۇنىڭ ئۇنىۋېرسال (ئومۇملاشقان) ئەۋزەللىككە ئىگە بولغان…

ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن ئويغاتماق – ئەڭ مۈشكۈل ئىش ، چۈنكى ، ئۇ ھەر ئىككى تەرەپنى بىئارام قىلىدۇ .   – «نىجادىيەتنامە» دىن يۇرتىمىز ۋە خەلقىمىزنىڭ تارىختىكى شۆھرەتلىك مەدەنىيەت گۈلزارىنى سۇغۇرۇپ كەلگەن خەلقارا ئالاقە يولى _ « يىپەك يولى » قايتا ئېچىلدى !…

جىك ھونتېر (ئامىرىكا) مۇقەددىمە مەن «ئۇيغۇر» نامى بىلەن ئاتالغان ئەلدە خېلى ئۇزۇن تەلىم ئالدىم. لېكىن مەندە قالغان تەسىرات شۇ بولدىكى، ئۇ يەردە ھەقىقى مەنادىكى مائارىپ تېخى شەكىللەنمەپتۇ. ۋەتەنگە ۋاقتىدا قايتىپ كەلمىگەن بولسام، مەنمۇ تەربىيەسىز قالاركەنمەن. زاۋۇتتىن چىققان خىشتەك، بىر خىللا…

گۆھەر تاجىمەتتۇردى ئۇيغۇرلار ناخشا – مۇزىكىغا ھېرىسمەن خەلق بولۇپ، ‹‹ناخشا – ئۇسسۇل›› ماكانى شىنجاڭنىڭ ئۇزاق ئەسىرلىك مەنىۋى مەدەنىيىتىنى جۇلالاندۇرۇشتا شوخ، قىزغىن، شانلىق ناخشا – ئۇسسۇل مەدەنىيىتى بىلەن ئالاھىدە دىققەتكە سازاۋەر بولۇپ كەلگەن. ئۇيغۇر خەلق ناخشىلىرى مەزمۇن، ئاھاڭ، كۈي، مېلودىيە جەھەتتىكى…

تۇرسۇنبەگ ئىبراھىم تايماس كۆجە _ دولانلار ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان، ئۆزگىچە خاسلىققا ئىگە تائام بولۇپ، ئۇنىڭغا كۆپ ئەجىر – مېھنەت سىڭدۈرۈلىدۇ. كۆجە كۈز پەسلىدىلا ئىچىلىدۇ. چۈنكى ئۇنىڭ ئاساسلىق خۇرۇچى كۆكباش بولغاچقا، كۆممىقوناق چۈرۈش بولىدىغان كۈز پەسلىدىن باشقا چاغلاردا ئۇنىڭ ئاشۇ ئاساسلىق…

ئەخمەتجان ئىگەمبەردى يىراق – يىراقلارغا سوزۇلغان يەكەن دەرياسى بويىدىكى بىپايان بوستانلىقلاردا ئۆزگىچە بوستانلىق مەدەنىيىتى ۋە ئات ئۈستى مەدەنىيىتىگە تويۇنۇپ، رەڭدار مەدەنىيەتنىڭ ھەقدار ئىگىسى بولۇپ كېلىۋاتقان كاچۇڭلۇقلار ئەقىل – پاراسەتلىك ۋە ئىجادكار ئەجدادلىرىنىڭ گۈزەللىك تۇيغۇسىنى تۇرمۇش ۋە ئۆرپ – ئادىتىنىڭ ھەممە…

كارىز— بوستانلىق مەدەنىيىتىنى بەرپا قىلىشتىكى مۆجىزە، خەلقىمىز ئۇزاق زامانلار داۋامىدا ئىككى قولى، ئەقىل – پاراسىتىگە تايىنىپ ئىجاد قىلغان ئەمگەك مېۋىسى. تۇرپاندا ‹‹ئەر ئۆلسە چىراغ ئۆچىدۇ، كارىز ئۆلسە، ئەل كۆچىدۇ›› دەيدىغان ماقال بار. بۇ، خەلقىمىزنىڭ كارىزغا بولغان ئەقىدە، مۇھەببىتىنىڭ نەقەدەر چوڭقۇرلۇقىنى…

رىسالەت ئوبۇلقاسىم يېڭىسار ناھىيەسىنىڭ شەرقىي جەنۇب قىسمىدا مۇزلۇق دەپ ئاتىلىدىغان خىلۋەت ماكان بار. بۇ جايدا ياشاۋاتقان ئەمگەكچان، ئاق كۆڭۈل كىشىلەرنىڭ ھاياتى ئوقۇرمەنلەرگە بەزى يېڭىلىقلارنى ھېس قىلدۇرىدۇ. 5 – ئاينىڭ 10 – كۈنى يېڭىسار ناھىيەسىنىڭ توپلۇق يېزىسىدىن ماشىنىلىق يولغا چىقتۇق. ئىككى…